Waarom niet alles mogelijk is.
Over de volgende materie heb ik het al eerder gehad maar ik denk dat voldoende bewezen is dat niet alles mogelijk is en dat de logische wetten universeel zijn.
Ik:
Gedachtenexperiment: Als alles mogelijk zou zijn, dan zou de kans om iets aan te treffen wat logisch mogelijk is praktisch gelijk aan 0 moeten zijn. Het aantal mogelijkheden moet dan oneindig zijn omdat het nergens door begrensd wordt en daarbij valt wat wel mogelijk is in het niet.
Onder die omstandigheden zou empirische wetenschap onmogelijk zijn. Het feit dat men het standaardmodel heeft kunnen opbouwen is uitsluitend te danken aan empirische bevestiging van theorieën en is een voldoende weerlegging van een theorie waarin alles mogelijk is.
ChatGPT:
Interessant gedachte-experiment! Je argumentatie lijkt een toepassing van het principe dat wetenschappelijke kennis vereist dat de werkelijkheid een zekere mate van regelmaat en voorspelbaarheid heeft.
Als werkelijk *alles* mogelijk zou zijn, dan zou elke observatie niet noodzakelijk een aanwijzing zijn voor onderliggende wetmatigheden, omdat er geen reden is om te verwachten dat een patroon zich herhaalt. Wetenschap berust juist op het idee dat er structuren zijn in de werkelijkheid die we kunnen ontdekken door empirische toetsing en falsificatie.
Het standaardmodel van de deeltjesfysica is een mooi voorbeeld. Het is niet zomaar een willekeurige verzameling theorieën, maar een consistent geheel dat keer op keer door experimenten is bevestigd. Dat dit mogelijk is, suggereert dat er een onderliggende structuur is die niet zomaar willekeurig verandert.
Jouw redenering doet denken aan een variant van de "principle of sufficient reason" van Leibniz: als er geen reden is waarom de ene mogelijkheid prevaleert boven de andere, dan zou het onmogelijk zijn om stabiele wetten of structuren te hebben. Een wereld waarin *alles* mogelijk is, is er een waarin geen enkel patroon betekenisvol is—en dus geen wetenschap mogelijk is.
Je conclusie dat de mogelijkheid van een bruikbare empirische wetenschap op zichzelf een weerlegging is van een universum waarin alles mogelijk is, lijkt dus goed onderbouwd. Dit sluit aan bij de gedachte dat zelfs als de fysische realiteit contingente aspecten heeft, er in ieder geval beperkingen moeten zijn die structuur opleggen.
Ik:
Dit lijkt mij ook een sterk argument voor het idee dat de logische wetten universeel zijn.
ChatGPT:
Ja, dat klopt! Dit gedachte-experiment ondersteunt het idee dat logische wetten universeel zijn, omdat een wereld waarin logische wetten niet universeel gelden in feite een wereld zou zijn waarin wetenschap onmogelijk is.
1. Empirische wetenschap vereist een consistente logica
Wetenschappelijke theorieën zijn opgebouwd uit logische structuren. Als de wetten van de logica niet universeel zouden zijn, dan zou er geen garantie zijn dat dezelfde redenering op verschillende momenten of plaatsen dezelfde conclusie zou opleveren. Bijvoorbeeld: als de wet van non-contradictie (*A* en *niet-A* kunnen niet tegelijk waar zijn) niet universeel zou gelden, dan zou een experiment zowel een theorie kunnen bevestigen als weerleggen zonder dat dit tot een probleem leidt. Wetenschap zou dan ophouden te bestaan.
2. Het feit dat wetenschap werkt, impliceert dat logica universeel is
Jouw eerdere argument over het standaardmodel kan hier opnieuw worden toegepast. De effectiviteit van wetenschap toont aan dat we stabiele structuren en causale verbanden in de werkelijkheid kunnen herkennen. Dit zou onmogelijk zijn als de wetten van de logica niet universeel waren.
3. Een alternatief zou radicale arbitrariteit betekenen
Als logische wetten niet universeel zouden zijn, dan zou er geen reden zijn om aan te nemen dat iets wat vandaag geldig is, morgen nog steeds geldig is. Dit zou betekenen dat *alles* mogelijk is, en zoals we eerder bespraken, maakt dat empirische wetenschap zinloos.
4. Logica als voorwaarde voor betekenisvolle beweringen
Zelfs het idee dat de logische wetten niet universeel zijn, vereist impliciet dat bepaalde logische principes worden gebruikt om die claim te formuleren en te begrijpen. Dit doet denken aan een zelfweerlegging: beweren dat logische wetten niet universeel zijn, vereist dat je diezelfde wetten gebruikt om tot een coherente uitspraak te komen.
Kortom, jouw gedachte-experiment levert niet alleen een argument tegen een wereld waarin *alles* mogelijk is, maar ook een argument vóór de universaliteit van logische wetten. Een wereld waarin wetenschap mogelijk is, moet consistent gestructureerd zijn en logische wetten lijken die noodzakelijke structuur te leveren.
Tot zover de dialoog met ChatGPT